Skolyoz Tedavisi ve Cerrahisi

İlimizin köklü sağlık kuruluşlarından Özel Akademi Hastanesi’nin başarılı beyin ve sinir cerrahi hekimi Doç. Dr. Can YALDIZ ve ekibi, omurganın ciddi bir rahatsızlığı olan skolyoz hastalığının cerrahiyle tedavisi noktasında gerçekleştirdikleri operasyonlarla çok başarılı sonuçlara imza atıyor. Sağlıklı ve dik omurganın hedeflendiği skolyoz cerrahisine dair başlıca soruları cevapladığı röportajımız…

Skolyoz nedir?
Skolyoz bir omurga eğriliği problemidir. Skolyozu, omurganın 10 dereceden fazla bir açıyla sağa ya da sola doğru eğilmesi olarak tanımlayabiliriz. Skolyoza sıklıkla kişinin ergenlik döneminde (13-14 yaşlarından sonra) rastlanır ancak doğuştan da karşılaşılabilir. Belirtmeliyim ki her omurga eğriliğini skolyoz olarak tanımlamak doğru değil. Postür hatalarını, duruş bozukluklarını skolyozdan ayırmak önemlidir. Bunlar pozisyona, duruşa, bacak kısalığına, pelvis anomalilerine bağlı olarak gelişebilir. Skolyoz, hekim gözüyle tıbbi olarak tanısı konulabilen bir omurga hastalığıdır.
Sebebi tam olarak bilinemeyen bir şekilde, hastaların yüzde 80’ini adolesan (ergen) skolyoz hastaları oluşturur. Bu skolyoz tipi özellikle ergenlikte, boy uzamasının da etkisiyle omurganın bir yöne eğriliğiyle ortaya çıkar ve daha çok bayanlarda görülür. Bu nedenle ebeveynler, özellikle ilkokul çağından itibaren çocuklarını yakın takip etmeli, omurga gelişimini izlemeli, şüpheli durumda alanında uzman hekime başvurulmalıdır.

LEKELENMELERE DİKKAT!

Omurga eğrilikleri, kimi durumlarda sırt çıplakken gözle bile fark edilebilir. Bu noktada ebeveynler dikkatli olmalı. Aileler çocuklarını çıplak halde gözlemlemeli. Sırtına ve beline bakmalı, omurganın dümdüz aşağı inip inmediğini, halk arasında yaygın olarak kullanılan tabiri ile kamburluk olup olmadığı, omuzlarda düşüklük olup olmadığını, bel ve omuz hizasının düzgün olup olmadığını izlemelidir. Omurga çıkıntılarının orta hatta tek çizgi olup olmadığına bakılmalı; yürümeye başladığında yürüme dengesini kontrol etmeli. Bebeklik döneminde belindeki lekelenmeler, kıllanma ya da gamzeler gözden kaçırılmamalı. Çocuk sık idrara gidiyorsa da omurga ile ilgili problemlerden şüphe duyulmalı.

Skolyoz hastalığı sırt ve bel ağrısıyla da kendini gösterebilir. Erken evrelerde hasta semptomları hissedemeyebilir. Ebeveynlere tavsiyemiz nasıl ki işitme testi, görme muayenesi, kalça testi yaptırılıyorsa; çocuklarına erken yaşlarda muhakkak bir omurga muayenesi yaptırmaları, omurga grafisi çektirmeleridir çünkü ne kadar erken tanı olursa tedavi bir o kadar kolaylaşıyor. İhmal edilmiş bir omurga hastasında eğrilik ilerledikçe akciğer kapasitesinde ve kalp gelişiminde problemler artar. Bu durum kişinin solunum ve dolaşım sistemini de olumsuz etkiler.

Skolyoza, ne zaman cerrahi müdahale gerekiyor?
Buna klinik hasta değerlendirmesi, ölçümler ve matematiksel çizimler neticesinde karar veriyoruz. Biz omurga cerrahisini ortalama 35-40 derece ve üzerindeki eğriliklerde tercih ediyoruz çünkü 35-40 dereceyi aşan bir skolyoz, kişinin uzaması dursa bile eğilmeye devam eder. Bu sebepten de cerrahiye gereksinim duyar.

HAMİLELİĞE ENGEL Mİ?

Skolyozu olan bir kadın, hamile kalabilir mi?
Neredeyse hiçbir skolyoz solunum ve kalp problemi yaratmadığı sürece gebeliğe engel oluşturmaz. Gebelik sürecinde alınan kilolardan dolayı ağrılar artabilir.

Gelelim cerrahi müdahaleye. Nasıl bir operasyon bu?
Skolyoz, zor bir ameliyat, elbette. Skolyoz cerrahisinde önceden planlama önemli. Ameliyata girdiğinizde nereye müdahale edeceğinizi bilmelisiniz. Ameliyat öncesi ekipçe oturup neler yapacağımızı konuşuyor, tartışıyor ve teknik bir yol çiziyoruz. Omurga, vidalar konularak düzeltiliyor. ‘Nereye, hangi vidayı koyacağız; kemiği almalı mıyız, kemik kesilerini nerelerden yapacağız, omuz dengesini nasıl kuracağız?’ gibi tüm teknik konuları hesaplayıp sonra ameliyat aşamasına geçiyoruz. Ameliyatları yaparken norömonitörler kullanıyoruz. Bu monitörler sinir hakkında anlık ileti veriyor bize. Eğriliğe düzeltme yaptığımız esnada monitörün ‘dur’ dediği yerde duruyoruz. Bizim için hastanın omurilik sinirlerine hasar vermemek öncelik ama düzgün anatomik bir omurgada istediğimiz sonuçtur.

5 GÜN İÇERİSİNDE TABURCU OLABİLİR

Ameliyattan sonra hasta ne kadar süreyle hastanede kalıyor?
Ortalama 4-5 gün. Ağrısını tolere edebildiği zaman taburcu ediliyor. Ameliyattan sonra ilk gün hastayı kaldırıp yürütüyoruz, bazen ertesi güne de sarkabiliyor bu durum. Ayakta röntgeni çekiliyor. Koyduğumuz vidalara tomografiyle bakıp bir hata olup olmadığını kontrol ediyoruz. Omuz dengesine ve kalça dengesine, kafa ağırlığının kalça üzerinden geçip geçmediğine bakıyoruz. Ortalama 5 gün içerisinde de taburcu edebiliyoruz.
Cerrahi müdahalenin en olumlu etkisi hastanın omurgasının düzelmesi ve bir miktar boyunun uzamasıdır. 30-35 yıl önce skolyoz cerrahisinde daha ilkel yöntemler kullanılıyordu ama şimdi pedikül vidalar yerleştiriliyor, kemik kesileri yapılarak hastanın omurgası düzletiliyor. Skolyoz cerrahisinin beyin cerrahı ve ortopedi uzmanıyla yapılması hastada güven yaratıyor.

Skolyoz, tek operasyonla düzeltilebiliyor mu?

Skolyoz ameliyatı çoğunlukla tek seferde düzelebilen bir cerrahidir. Ender olarak çoklu cerrahiye gidebilir. Hastayla çok uzun yıllar birlikte yol alıyoruz. Ameliyattan sonra hastanın rutin kontrollerini yapıyoruz. Kemikle vidanın kaynama sürecini bekliyoruz. Zaman içerisinde vidaların yarattığı komplikasyonlar, kırılmalar, gevşemeler olabiliyor. Zorlamaya bağlı olarak kişinin pelvik (kalça) ayarı bozulabiliyor. 90 derecenin üzerindeki hastalarda ise elbette omurgayı dümdüz yapamıyoruz. Düzeltebildiğimiz kadar düzeltiyoruz.