SAĞLIKLI BESLENME VE KİLO KONTROLÜ

Dyt. Nihal Yurdakul

Sağlıklı büyüme ve gelişme, mevcut sağlığın korunması, yaşam süresi ve yaşam kalitesinin arttırılması için besinlerin yeterli-dengeli ve çeşitli olarak tüketilmesi, yani doğru ve sağlıklı beslenmek gerekmektedir. Dünyada milyonlarca insan sürekli açlık ve yetersiz beslenmenin getirdiği ölüm ve hastalıklarla savaşırken, bir grup insan ise aşırı ve yanlış beslenmenin yol açtığı bozukluklar nedeniyle yaşam kalitesini yitirmekte, çalışamaz, üretemez duruma gelmekte, topluma, aileye ve çevreye maddi-manevi yük olmakta erken yaşta hastalıklarla mücadele etmek durumunda kalmakta veya hayatlarını erken yaşta kaybetmektedirler.

Dünya Sağlık örgütü şişmanlığın dünyada görülme sıklığının giderek artan, mutlaka tedavi edilmesi gereken kronik bir hastalık olduğunu ilan etmiştir. Türkiye’de her 3 kadından biri veher 5 erkekten biri şişmandır. Şişmanlığın başlıca nedeni dengesiz ve aşırı yemekle birlikte hareketsiz yaşamdır. Şişmanlığın neden olduğu hastalıklar arasında; hipertansiyon, diyabet, kalp hastalıkları, safra kesesi taşı, karaciğer yağlanması, artroz, mide hastalıkları, gut, kanser, bayanlarda adet düzensizlikleri, psikolojik bozukluklar, uyku apnesi gibi hastalıklar sayılabilir.Obezitenin tedavisi kişiye özel diyet, egzersiz ve davranış değişikliği ile mümkündür. Sağlıklı beslenerek formda kalmak sadece fiziksel değil, ruhsal ve zihinsel sağlığı da kapsar. Sağlık sorunlarından korunmak ve ideal kiloya sahip olmak için uygun beslenme tarzı iyi belirlenmelidir.

Bilinçsiz şekilde  az yemek, ağır spor yapmak, tek tip beslenmek yarardan çok zarar verir. Besinlerde bulunan  besin öğeleri ,karbonhidratlar, proteinler, yağlar, vitaminler, mineraller ve su olmak üzere tüm besin gruplarından diyet yapsın yapmasın her bireyin beslenmesinde bulunması gerekir. Her besin öğesi özel işlevlere sahiptir ve sağlık için birlikte fonksiyon gösterirler. Herbirinin günlük tüketilmesi gereken ölçüleri ve pişirme şekilleri çok önemlidir. Bu ölçüler, kişinin yaş, boy, kilo, sağlık sorunları, yaşam tarzı dikkate alınarak dengeli bir şekilde belirlenmelidir. Sağlıklı beslenme ile birlikte uygun fiziksel aktivite bizlere kaliteli bir yaşam sunacaktır.

Vücuda alınan enerji ile harcanan enerji arasındaki denge doğru kurulmalıdır. Vücuda harcayabileceğinizden fazla enerji yüklemek, bu enerjinin zamanla yağa dönüşmesine ve istenmeyen kiloların oluşmasına neden olur.  Normal ağırlıktaki bireylerin gün içinde aldıkları enerjinin %50-60’ı karbonhidratlardan, %25-30’u yağlardan, %10-15’i ise proteinlerden karşılanır.

Kilo kontrolü için genel öneriler

✔    Günün ilk öğünü olan kahvaltıyı  atlamayın ve güne mutlaka kahvaltı ile başlayın.

✔     Aç kalmayın, aç kalmak bir sonraki öğünde daha fazla yemenize neden olur.

✔    Tek çeşit gıda ile beslenmeyin. Beslenme programınızda farklı besin gruplarını tüketmeye dikkat edin

✔    Azar azar ve sık sık yiyin

✔    Yemeklerinizi hızlı yemeyin, küçük lokmalar halinde iyice çiğneyerek yiyin.

✔    Cipsler, yüksek şekerli ve asitli içecekler, çikolata ve tatlılar gibi kilo almanıza yol açacak gıdaları evinizden uzak tutun. Bunlar yerine kurutulmuş meyveler, bazı kuruyemişler, enerjisi azaltılmış bisküviler tercih edebilirsiniz

✔     Akşam yemeğinizi erken yiyin ve yatma saatinizden en az 2 saat önce ara öğün kabul edilen gıdaları yemeyi kesin.

✔    Tuz ve şeker alımın azaltın.

✔    Kızartma,kavurma gibi pişirme tekniklerini hayatınızdan çıkarın.

✔    Alkol vücutta yağa dönüşür bu sebeple alkol alımınızı azaltın ve hatta sonlandırın.

✔    Diyetin yanı sıra spora da zaman ayırın. Spor ile birlikte hem yağ yakımınız hızlandıracaktır hem de vücudunuzu sıkılaştıracaktır.

✔    Lifli besinler tüketin.

✔    Hamur işlerinden yağlı ve kremalı gıdalardan işlenmiş ve tütsülenmiş besinlerden uzak durun.

✔    Günde 2-3 litre su içmeyi alışkanlık haline getirin.

✔    Enerjisi azaltılmış diyet ürünleri sınırsız tüketebileceğinizi düşünmeyin.

✔    Sık sık tartılmayın. Haftada 1 gün, mümkünse aynı gün ve aynı saatte tartılarak gelişiminizi takip edin.